Stolica
Język urzędowy
Ustrój polityczny
Głowa państwa
Szef rządu
Powierzchnia km2
Powierzchnia na świecie
Liczba ludności
Ludność na świecie
Gęstość zaludnienia
Jednostka monetarna
Strefa czasowa
Hymn państwowy
Kod ISO 3166
Domena Internetowa
Kod samochodowy
Kod telefoniczny
Religia dominująca
PKB
PKB na osobę
Długość granic Czarnogóry wynosi 614 km. 293,5 km przypada na granicę morską (linia wybrzeża Morza Adriatyckiego).
W wymiarze północ-południe Czarnogóra rozciąga się na długości ok. 78 km, to jest 0° i 42'. Powoduje to różnicę w długości trwania dnia między północną i południową częścią Czarnogóry. Latem na północy dzień jest dłuższy o niewiele 10 minut niż na południu, zimą - odwrotnie. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość Czarnogóry wynosi ? km, co w mierze kątowej daje 1° 55'. Czarnogóra leży w strefie czasu środkowoeuropejskiego, jest to czas słoneczny południka 15°, czyli w tej samej strefie co Polska.
W Czarnogórze przeważającą część powierzchni zajmują tereny górzyste m.in. Dumitor i Lovćen. W tym pierwszym znajduje się najwyższy szczyt państwa - Bobotov Kuk o wysokości 2522 m.n.p.m. Niewielkie skrawki terenów nizinnych są u wybrzeży i nad Jeziorem Szkoderskim. Jednak najniższym punktem Czarnogóry jest wybrzeże Adriatyku 0 m.
W wnętrzu Czarnogóry występuje klimat podzwrotnikowy kontynentalny. Na wybrzeżach klimat śródziemnomorski przez co rocznie pada tu 5300 mm opadów (najwięcej w Europie). Dzięki dużym obszarom leśnym pola orne zajmują zaledwie 5% powierzchni. Czarnogórskie miasta nie zaliczają się do największych. Stolica Podgorica zamieszkuje niecałe 137 tysięcy ludzi.
Sieć rzeczna Czarnogóry należy do zlewisk dwóch mórz ? Adriatyckiego i Czarnego. Główny dział wodny tworzą wysokie grzbiety Gór Dynarskich. Tara, Piva, Lim oraz ich dopływy spływają do Morza Czarnego. Do Adriatyku wody swe kierują Morača, Zeta (przez Jezioro Szkoderskie i rzekę Bojanę) oraz wiele krótkich i górskich rzek nawadnianych przeważnie ze źródeł podziemnych. Najdłuższą przepływającą przez Czarnogórę rzeką jest Tara, która zmierza w kierunku północno-zachodnim, niemal równolegle do brzegu morskiego oraz grzbietów Gór Dynarskich. Płynące głębokimi kanionami Tara i Piva łączą się, dając początek Drinie. Odmienny bieg mają Morača i Zeta, dwie główne rzeki czarnogórskiego zlewiska Adriatyku. Zeta wpadająca do Moračy, w przeciwieństwie do Tary i Pivy, spływa na południowy wschód. Dolina rzeki Moračy położona jest prostopadle do linii brzegowej Adriatyku. Wpadająca do Jeziora Szkoderskiego Morača ma w górnym biegu bardzo duży spadek. Miejscami na odcinku 1 km poziom wód obniża się aż o 19,7%. Do Adriatyku wpływa też wiele potoków, które są końcowymi odcinkami tzw. ponornic ? rzek, które w znacznej mierze płyną podziemnymi korytarzami.
Największym zbiornikiem wodnym w Czarnogórze jest Jezioro Szkoderskie (Skadarsko jezero). Powstałe w wyniku procesów krasowych zajmuje dno wielkiego polja. Wiosną, gdy okalające je niziny ulegają zalewaniu, jezioro osiąga maksymalną powierzchnię 530 km2. Takie zjawisko nosi nazwę kryptodepresji, co oznacza, że dno jeziora znajduje się poniżej poziomu morza. W Durmitorze, Bjelasicy, Prokletijach spotyka się liczne, małe jeziora polodowcowe, z których największe, Plavsko jezero, ma powierzchnię 1,99 km?. Próbując wykorzystać potencjał energetyczny górskich rzek, utworzono także kilka jezior zaporowych. Największe z nich, Pivsko jezero, ma powierzchnię 112 km?.
- Ziemie Czarnogóry wchodziły w skład imperium rzymskiego; po podziale cesarstwa w 395 Czarnogóra znalazła się w jego wschodniej części (późniejsze Bizancjum). Zamieszkana była przez plemiona ilyrijskie
- w VI wieku w Czarnogórze osiedlili się Słowianie, kraj, zwany najpierw Duklja, potem Zeta pozostawał jednak w zależności od Bizancjum
- od 1170 w składzie państwa serbskiego
- w latach 1498-1499 Turcy Osmańscy podbili prawie całą Czarnogórę, z wyjątkiem trudno dostępnych, wysokogórskich terenów, gdzie powstało autonomiczne państewko pod władzą mnichów prawosławnych z rodu Petrović-Njegoš)
- za rządów Petara I Njegosza (1782 - 1830) Czarnogóra została uznana przez Turcję i powiększyła dwukrotnie swe terytorium
- za rządów władyki-poety Petara II (1830 - 1851) nastąpił wielki rozwój kultury
- w 1851 Daniło II Petrović-Njegoš za zgodą Rosji i Austrii został świeckim księciem Czarnogóry i rozpoczął walkę o wolną i niepodległą Czarnogórę (rozważał ścisły związek z Serbią). Stolicą było miasteczko Cetynia.
- 1852 D. Petrović-Njegoš zaangażował się w nieudane powstanie w Hercegowinie, ale to go nie zniechęciło i przyłączył się do kolejnego (zwycięstwo w roku 1858 w bitwie w Grahov)
- w 1855 powstała pierwsza konstytucja Czarnogóry
- w 1860 po próbach ustalenia granic państwa i reformy jego praw, Daniło Petrović-Njegoš został zamordowany przez członka opozycji
- nowym władcą został Mikołaj I Petrowić-Niegosz
- w wyniku pokoju w San Stefano w 1878 do księstwa Czarnogóry przyłączono część ziem Wielkiej Bułgarii
- w latach 1912-1913 Czarnogóra stanęła po stronie Grecji, Serbii i Bułgarii przeciw Turkom i przez to znacznie powiększyła swoje terytorium
- w I wojnie światowej (1914-1918) brała udział po stronie Ententy, była okupowana przez wojska Austro-Węgier i Niemiec
- w 1918 weszła w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców
- w 1919 w Czarnogórze wybuchło powstanie niepodległościowe, ostatecznie stłumione w 1924
- w 1929 po przekształceniu Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców w Królestwo Jugosławii tereny Czarnogóry stały się częścią nowej prowincji Zeta
- podczas II wojny światowej (1941-1944) okupowana najpierw przez Włochy a następnie przez Niemcy (Niezależne Państwo Czarnogórskie)
- w wyniku głosowania w 1949 roku weszła w skład Federacyjnej Republiki Jugosławii
- w 1989 wystąpienia proniepodległościowe
- w 1992 referendum niepodległościowe, 95.96% głosujących opowiedziało się za pozostaniem w związku z Serbią, z którą to Czarnogóra utworzyła wówczas nową Związkową Republikę Jugosławii
- w 1999 z powodu hiperinflacji jaka dotknęła jugosłowiańskiego dinara władze Czarnogóry wprowadziły niemiecką markę jako drugą oficjalną walutę, w roku 2000 marka stała się jedyną oficjalną walutą na terytorium Czarnogóry
- w 2002 marka niemiecka została zastąpiona przez euro
- w 2003 Związkowa Republika Jugosławii przekształcona została w luźniejszy związek pod nazwą Serbia i Czarnogóra. Ustalono że po trzech latach każda z republik związkowych będzie miała prawo rozpisać referendum w sprawie niepodległości.
- 21 maja 2006 odbyło się referendum niepodległościowe. Według Państwowej Komisji Wyborczej, 55,5% głosujących opowiedziało się za niepodległością Czarnogóry. Liczba głosów za secesją spełniła tym samym podwyższone wymogi stawiane przez Unię Europejską, konieczne dla uznania niepodległości państwa (próg 55%).
- 23 maja 2006 prezydent i premier Serbii uznali wynik referendum niepodległościowego. W kolejnych dniach akceptację deklaracji niepodległości zapowiedziały w specjalnych oświadczeniach Unia Europejska oraz m. in. Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Macedonia, Rosja i Stany Zjednoczone.
- 3 czerwca 2006 parlament kraju proklamował niepodległość
- 28 czerwca 2006 Czarnogóra stała się 192 członkiem ONZ
Obecnie w skład rządu Czarnogóry (Vlada Republike Crne Gore) wchodzą: premier, vicepremier oraz ministrowie.
Parlament Czarnogóry (Skupština Republike Crne Gore) uchwala wszystkie ustawy, ratyfikuje umowy międzynarodowe, mianuje premiera, ministrów oraz sędziów wszystkich sądów, zatwierdza budżet i wykonuje wszystkie inne zadania ustalone przez konstytucję. Parlament może udzielić wotum nieufności rządowi większością głosów. Każdy poseł jest wybierany ponad 6 tysiącami głosów; od osiągnięcia tego wyniku zależy liczba posłów w parlamencie Czarnogóry (aktualnie zgromadzenie liczy 78 posłów, natomiast poprzednie liczyło 71).
Prezydent Czarnogóry jest wybierany na okres pięciu lat w bezpośrednich i tajnych wyborach.
Prezydent:
- reprezentuje Czarnogórę w kraju i zagranicą
- ogłasza ustawy
- zwołuje wybory parlamentarne
- przedstawia parlamentowi kandydata na premiera, a także kandydatów na prezesa i sędziów trybunału konstytucyjnego
- proponuje teren referendum
- ułaskawia więźniów
- nadaje tytuły i odznaczenia.
Nowa, oficjalna flaga Czarnogóry została przyjęta 12 lipca 2004 roku przez czarnogórskich prawodawców. Nowa flaga powstała na kanwie osobistego sztandaru króla Czarnogóry Mikołaja I. Był on czerwony, miał złote obramowanie, złotą farbę na ramionach krzyża oraz inicjały ?HI? napisane cyrylicą (odpowiadające ?NI? w alfabecie łacińskim) reprezentujące króla Mikołaja (Nikolę) I. Te inicjały zostały pominięte na współczesnej fladze. Świętem narodowym w Czarnogórze jest dzień 12 lipca, upamiętniający kongres berliński z 1878 roku, podczas którego uznano Czarnogórę za dwudzieste siódme niepodległe państwo na świecie. Również tego dnia, w roku 1941, w Czarnogórze, rozpoczęto pierwsze, powszechne, europejskie powstanie przeciwko państwom osi. W 2004 roku, czarnogórscy prawodawcy wybrali popularną ludową pieśń Oj, svijetla majska zoro na hymn narodowy. Oficjalnym hymnem Czarnogóry podczas panowania Mikołaja I była pieśń Ubavoj nam Crnoj Gori (Do naszej, pięknej Czarnogóry). Muzykę do niego skomponował syn króla ks. Mirko Czarnogórski (1879 - 1918), ojciec ostatniego tytularnego króla, Michała. Popularnym czarnogórskim hymnem jest napisana przez króla Mikołaja I w latach sześćdziesiątych XIX wieku pieśń "Onamo, 'namo!".