JORDANIA
JORDANIA
Jordania (????? Al-Urdunn, pełna nazwa: Jordańskie Królestwo Haszymidzkie, ??????? ???????? ???????? Al-Mamlaka al-Urdunnijja al-Haszimijja) - arabska monarchia konstytucyjna na Bliskim Wschodzie. Jordania graniczy z Izraelem (238 km), Zachodnim Brzegiem Jordanu (97 km), Syrią (375 km), Irakiem (181 km) i Arabią Saudyjską (744 km). Łączna długość granic wynosi 1 635 km. Jordania posiada bardzo ograniczony dostęp do morza - Zatoki Akaba Morza Czerwonego. Długość wybrzeża wynosi zaledwie 27 km.
Dane podstawowe
Amman
Amman to stolica kraju Jordania.Stolica
arabski
Oficjalny język urzędowy dla kraju Jordania to język arabski.Język urzędowy
Monarchia konstytucyjna
Ustrój polityczny dla kraju Jordania to Monarchia konstytucyjna.Ustrój polityczny
książę Husajn
Głowa państwa dla kraju Jordania to książę Husajn.Głowa państwa
premier Marouf al-Bakhit
Szefem rządu dla kraju Jordania jest premier Marouf al-Bakhit.Szef rządu
92300
Powierzchnia dla kraju Jordania to 92300 km2.Powierzchnia km2
112 miejsce
Miejsce pod względem wielkości powierzchni państwa na świecie dla kraju Jordania to 112 miejsce.Powierzchnia na świecie
5,759,732
Liczba ludności dla kraju Jordania to 5,759,732 mieszkańców.Liczba ludności
106 miejsce
Miejsce pod względem ilości ludności dla kraju Jordania to 106 miejsce na świecie.Ludność na świecie
62
Gęstość zaludnienia dla kraju Jordania to 62 osób/km2.Gęstość zaludnienia
dinar jordański (JOD)
Oficjalna jednostka monetarna dla kraju Jordania to dinar jordański (JOD).Jednostka monetarna
UTC +2 - zima UTC+3 - lato
Ustalona strefa czasowa dla kraju Jordania to UTC +2 - zima UTC+3 - lato.Strefa czasowa
As-salam al-malaki al-urdoni
Tytuł hymnu państwowego dla kraju Jordania to As-salam al-malaki al-urdoni.Hymn państwowy
JO
Kod ISO 3166 dla kraju Jordania to JO.Kod ISO 3166
.jo
Domena internetowa dla kraju Jordania to .jo.Domena Internetowa
HKJ
Kod tablic samochodowych, rejestracyjnych aut dla kraju Jordania to HKJ.Kod samochodowy
962
Kod telefoniczny dla kraju Jordania to 962.Kod telefoniczny
Dominująca religia dla kraju Jordania to .
Religia dominująca
Produkt Krajowy Brutto dla kraju Jordania to .
PKB
Produkt Krajowy Brutto na osobę dla kraju Jordania to .
PKB na osobę
Ustrój polityczny
Jordańskie Królestwo Haszymidzkie jest monarchią konstytucyjną. Obecna konstytucja Jordańskiego Królestwa Haszymidzkiego została uchwalona 1 stycznia 1952 roku.
W 1974, 1976 i 1984 roku wprowadzono do niej poprawki.
Władzę ustawodawczą sprawuje 2 - izbowe Zgromadzenie Narodowe.
Skład Senatu (izby wyższej, 55 senatorów) jest powoływany przez monarchę na 4 lata.
Izba Reprezentantów (izba niższa, 110 członków, wśród nich 6 kobiet) wybierana jest (również na 4 lata) w wyborach powszechnych.
Izba Reprezentantów może zostać rozwiązana w trakcie swojej kadencji.
Partie polityczne rozwiązano w 1957 roku. Częściowo przywrócono je w 1971 roku. W 1976 roku ponownie rozwiązano. W 1993 roku znów przywrócone.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem mianowanym przez króla.
Poprzednie wybory parlamentarne odbyły się 17 czerwca 2003 roku.Następne odbędą się w zatem w 2007 roku.
Obecnie panującym królem (od 7 lutego 1999 roku) jest Abd Allah ibn al - Husajn. Obecny premier, Maruf al - Bachit, urzęduje od 27 listopada 2005 roku.
Podział administracyjny
Jordania jest podzielona na dwanaście muhafaz i 52 nahia.
Muhafazy Jordanii: 1. Adżlun
2. Amman
3. Akaba
4. Balka
5. Irbid
6. Dżarasz
7. Karak (Al-Karak)
8. Maan
9. Madaba
10. Mafrak (Al-Mafrak)
11. Tafila (At-Tafila)
12. Zarka (Az-Zarka)
Geografia
Jordania to kraj wyżynny, większość terenu zajmują równiny położone na wys. 700 - 1000 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem jest Dżabal Ramm (1754 m n.p.m.) położony w górach Dżabal-asz-Szara na zach. kraju. Znajduje się tu również najniższy punkt ? depresja Morza Martwego 339 m p.p.m. Południowa część kraju to półpustynie noszące nazwy Moab i Idumea, na wschodzie rozciąga się pustynia Harra z dominującymi rozległymi pokrywami czarnych law wulkanicznych. Jedynie pn.-zach. część kraju posiada warunki naturalne sprzyjające rozwojowi osadnictwa umożliwiające prowadzenie upraw bez sztucznego nawadniania.
Przeważa klimat zwrotnikowy-kontynentalny suchy. Wyjątkiem są północno-zachodnie krańce, gdzie klimat jest umiarkowany kontynentalny.
Sieć rzeczną reprezentuje Jordan i jego główne dopływy. Spotyka się również rzeki okresowe. Niedobór wody to jeden z głównych problemów kraju ? jedynym większym słodkowodnym akwenem jest sztuczny zbiornik King Talal na rzece Nahr az-Zarka.
Świat flory i fauny jest dosyć ubogi. Roślinność tworzą m.in. suche kolczaste krzewy, bylice, jaśminy, platany. Sporadycznie na pn.-zach. spotyka się lasy z sosną alpejską i dębem. Faunę reprezentują gatunki pustynne i stepowe. Większe ssaki to oryksy arabskie, szakale złociste, gazele i karakale (rysie stepowe).
Historia
Pierwsze państwa w Jordanii pojawiły się co najmniej w XIII wieku p.n.e.. Zamieszkiwały je semickie plemiona Ammonitów, Edomitów i Moabitów W X wieku p.n.e. ziemie te podbiło królestwa izraelskie. Następnie wchodziły one w skład imperium asyryjskiego, Babiloni, Persji, imperium Seleucydów. Na południu kraju istniało od VI w. p.n.e. państwo Nabatejczyków podbite przez Rzymian w II w n.e., podobnie jak cała Jordania, przez krótki czas kraj ten należał do Palmyry.
Po podziale cesarstwa rzymskiego stał się częścią Bizancjum. Od V wieku w Jordanii żyli chrześcijańscy Arabowie - Ghassanidzi, którzy byli sojusznikami Bizancjum. W drugiej połowie lat 30. VII wieku Jordanię podbili muzułmanie i stała się ona częścią arabskiego kalifatu. W roku 1099 weszła na kilkadziesiąt lat w skład Królestwa Jerozolimy. Później była w rękach egipskich Mameluków. W latach 1517 - 1918 Jordanią rządzili Turcy.
W 1921 roku Wielka Brytania, której Liga Narodów przyznała mandat nad tym terytorium, stworzyła na wschód od rzeki Jordan emirat Transjordanii. W 1945 Transjordania przystąpiła do Ligi Arabskiej, a 22 marca 1946 roku uzyskała niepodległość i stała się królestwem rządzonym przez Abdullaha Husajna. Dwa lata później wojska jordańskie zaatakowały młode państwo Izrael i zajęły Zachodni Brzeg Jordanu (Cisjordanię) oraz Stare Miasto w Jerozolimie, które w 1950 roku formalnie przyłączono do królestwa. W roku 1951 został zamordowany król Abdullah Husajn. Rok później pozbawiono tronu jego chorego umysłowo syna Talala. Ostatecznie królem został syn Talala, Husajn ibn Talal. W latach 1956-1958 doszło do konfliktu politycznego z Wielką Brytanią i wydalono z Jordanii brytyjskich oficerów. W wyniku ofensywy armii izraelskiej w 1967 roku Jordania straciła ziemie na zachód od rzeki Jordan. Z zajętych przez Izrael terenów uciekło do Jordanii 200 tysięcy Palestyńczyków. We wrześniu 1970 roku doszło do ostrego konfliktu między władzami Jordanii i OWP ("Czarny Wrzesień"). Podczas wojny w 1973 roku wojska Jordanii walczyły na terytorium Syrii, nie atakując Izraela z własnego terytorium.
Po wybuchu pierwszej intifady król Jordanii zrzekł się w 1988 roku Cisjordanii na rzecz Palestyńczyków. W następnym roku król zgodził się na wybory parlamentarne i pozwolił na stopniową liberalizację kraju. W trakcie wojny w Zatoce Perskiej Jordania zachowała życzliwą neutralność w stosunku do Iraku, co pogorszyło jej stosunki z Zachodem. W 1994 roku zawarła pokój z Izraelem (stan wojny z tym krajem trwał formalnie od 1948 roku). Pięć lat później zmarł król Husajn, a nowym władcą Jordanii został jego syn Abdullah. Największym problemem współczesnej Jordanii jest wciąż trwający konflikt polityczny między ludnością autochtoniczną (Beduinami) i Palestyńczykami, którzy stanowią około połowy ludności tego kraju (część ma jordańskie obywatelstwo, a część to uchodźcy).
Gospodarka
Jordania posiada bogate złoża fosforytów eksploatowane w okolicach Al ? Rusajatai Szidja. Poza fosforytami wydobywa się sole potasowe, ropę naftową oraz rudy żelaza, miedzi i manganu. Dzięki temu rozwinęły się zakłady przetwórstwa ropy naftowej, hutnictwo żelaza, stali i metali nieżelaznych. Widoczny jest także rozwój przemysłu włókienniczego, odzieżowego i przetwórstwa spożywczego.
Rozwój rolnictwa jest w znacznym stopniu ograniczony, gdyż zaledwie 4% ziemi nadaje się pod uprawę. Uprawia się przede wszystkim pszenicę, jęczmień oraz ogórki, pomidory, figi, oliwki i winorośl. Na podobne trudności napotyka produkcja zwierzęca, gdyż pastwiska i łąki stanowią zaledwie 1% powierzchni kraju.
Demografia
Główne grupy etniczne:
* Arabowie - 99,2%,
* Czerkiesi - 0,5%,
* Ormianie, Turcy i Kurdowie - 0,3%
Główne wyznania:
* sunnici - 92%,
* chrześcijanie 4,6- 6% (po wojnie w Iraku populacja chrześcijan wzrosła w związku z imigracją tamtejszych chrześcijan),
* szyici i druzowie - 2%.
Jordańskie Królestwo Haszymidzkie jest monarchią konstytucyjną. Obecna konstytucja Jordańskiego Królestwa Haszymidzkiego została uchwalona 1 stycznia 1952 roku.
W 1974, 1976 i 1984 roku wprowadzono do niej poprawki.
Władzę ustawodawczą sprawuje 2 - izbowe Zgromadzenie Narodowe.
Skład Senatu (izby wyższej, 55 senatorów) jest powoływany przez monarchę na 4 lata.
Izba Reprezentantów (izba niższa, 110 członków, wśród nich 6 kobiet) wybierana jest (również na 4 lata) w wyborach powszechnych.
Izba Reprezentantów może zostać rozwiązana w trakcie swojej kadencji.
Partie polityczne rozwiązano w 1957 roku. Częściowo przywrócono je w 1971 roku. W 1976 roku ponownie rozwiązano. W 1993 roku znów przywrócone.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem mianowanym przez króla.
Poprzednie wybory parlamentarne odbyły się 17 czerwca 2003 roku.Następne odbędą się w zatem w 2007 roku.
Obecnie panującym królem (od 7 lutego 1999 roku) jest Abd Allah ibn al - Husajn. Obecny premier, Maruf al - Bachit, urzęduje od 27 listopada 2005 roku.
Podział administracyjny
Jordania jest podzielona na dwanaście muhafaz i 52 nahia.
Muhafazy Jordanii: 1. Adżlun
2. Amman
3. Akaba
4. Balka
5. Irbid
6. Dżarasz
7. Karak (Al-Karak)
8. Maan
9. Madaba
10. Mafrak (Al-Mafrak)
11. Tafila (At-Tafila)
12. Zarka (Az-Zarka)
Geografia
Jordania to kraj wyżynny, większość terenu zajmują równiny położone na wys. 700 - 1000 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem jest Dżabal Ramm (1754 m n.p.m.) położony w górach Dżabal-asz-Szara na zach. kraju. Znajduje się tu również najniższy punkt ? depresja Morza Martwego 339 m p.p.m. Południowa część kraju to półpustynie noszące nazwy Moab i Idumea, na wschodzie rozciąga się pustynia Harra z dominującymi rozległymi pokrywami czarnych law wulkanicznych. Jedynie pn.-zach. część kraju posiada warunki naturalne sprzyjające rozwojowi osadnictwa umożliwiające prowadzenie upraw bez sztucznego nawadniania.
Przeważa klimat zwrotnikowy-kontynentalny suchy. Wyjątkiem są północno-zachodnie krańce, gdzie klimat jest umiarkowany kontynentalny.
Sieć rzeczną reprezentuje Jordan i jego główne dopływy. Spotyka się również rzeki okresowe. Niedobór wody to jeden z głównych problemów kraju ? jedynym większym słodkowodnym akwenem jest sztuczny zbiornik King Talal na rzece Nahr az-Zarka.
Świat flory i fauny jest dosyć ubogi. Roślinność tworzą m.in. suche kolczaste krzewy, bylice, jaśminy, platany. Sporadycznie na pn.-zach. spotyka się lasy z sosną alpejską i dębem. Faunę reprezentują gatunki pustynne i stepowe. Większe ssaki to oryksy arabskie, szakale złociste, gazele i karakale (rysie stepowe).
Historia
Pierwsze państwa w Jordanii pojawiły się co najmniej w XIII wieku p.n.e.. Zamieszkiwały je semickie plemiona Ammonitów, Edomitów i Moabitów W X wieku p.n.e. ziemie te podbiło królestwa izraelskie. Następnie wchodziły one w skład imperium asyryjskiego, Babiloni, Persji, imperium Seleucydów. Na południu kraju istniało od VI w. p.n.e. państwo Nabatejczyków podbite przez Rzymian w II w n.e., podobnie jak cała Jordania, przez krótki czas kraj ten należał do Palmyry.
Po podziale cesarstwa rzymskiego stał się częścią Bizancjum. Od V wieku w Jordanii żyli chrześcijańscy Arabowie - Ghassanidzi, którzy byli sojusznikami Bizancjum. W drugiej połowie lat 30. VII wieku Jordanię podbili muzułmanie i stała się ona częścią arabskiego kalifatu. W roku 1099 weszła na kilkadziesiąt lat w skład Królestwa Jerozolimy. Później była w rękach egipskich Mameluków. W latach 1517 - 1918 Jordanią rządzili Turcy.
W 1921 roku Wielka Brytania, której Liga Narodów przyznała mandat nad tym terytorium, stworzyła na wschód od rzeki Jordan emirat Transjordanii. W 1945 Transjordania przystąpiła do Ligi Arabskiej, a 22 marca 1946 roku uzyskała niepodległość i stała się królestwem rządzonym przez Abdullaha Husajna. Dwa lata później wojska jordańskie zaatakowały młode państwo Izrael i zajęły Zachodni Brzeg Jordanu (Cisjordanię) oraz Stare Miasto w Jerozolimie, które w 1950 roku formalnie przyłączono do królestwa. W roku 1951 został zamordowany król Abdullah Husajn. Rok później pozbawiono tronu jego chorego umysłowo syna Talala. Ostatecznie królem został syn Talala, Husajn ibn Talal. W latach 1956-1958 doszło do konfliktu politycznego z Wielką Brytanią i wydalono z Jordanii brytyjskich oficerów. W wyniku ofensywy armii izraelskiej w 1967 roku Jordania straciła ziemie na zachód od rzeki Jordan. Z zajętych przez Izrael terenów uciekło do Jordanii 200 tysięcy Palestyńczyków. We wrześniu 1970 roku doszło do ostrego konfliktu między władzami Jordanii i OWP ("Czarny Wrzesień"). Podczas wojny w 1973 roku wojska Jordanii walczyły na terytorium Syrii, nie atakując Izraela z własnego terytorium.
Po wybuchu pierwszej intifady król Jordanii zrzekł się w 1988 roku Cisjordanii na rzecz Palestyńczyków. W następnym roku król zgodził się na wybory parlamentarne i pozwolił na stopniową liberalizację kraju. W trakcie wojny w Zatoce Perskiej Jordania zachowała życzliwą neutralność w stosunku do Iraku, co pogorszyło jej stosunki z Zachodem. W 1994 roku zawarła pokój z Izraelem (stan wojny z tym krajem trwał formalnie od 1948 roku). Pięć lat później zmarł król Husajn, a nowym władcą Jordanii został jego syn Abdullah. Największym problemem współczesnej Jordanii jest wciąż trwający konflikt polityczny między ludnością autochtoniczną (Beduinami) i Palestyńczykami, którzy stanowią około połowy ludności tego kraju (część ma jordańskie obywatelstwo, a część to uchodźcy).
Gospodarka
Jordania posiada bogate złoża fosforytów eksploatowane w okolicach Al ? Rusajatai Szidja. Poza fosforytami wydobywa się sole potasowe, ropę naftową oraz rudy żelaza, miedzi i manganu. Dzięki temu rozwinęły się zakłady przetwórstwa ropy naftowej, hutnictwo żelaza, stali i metali nieżelaznych. Widoczny jest także rozwój przemysłu włókienniczego, odzieżowego i przetwórstwa spożywczego.
Rozwój rolnictwa jest w znacznym stopniu ograniczony, gdyż zaledwie 4% ziemi nadaje się pod uprawę. Uprawia się przede wszystkim pszenicę, jęczmień oraz ogórki, pomidory, figi, oliwki i winorośl. Na podobne trudności napotyka produkcja zwierzęca, gdyż pastwiska i łąki stanowią zaledwie 1% powierzchni kraju.
Demografia
Główne grupy etniczne:
* Arabowie - 99,2%,
* Czerkiesi - 0,5%,
* Ormianie, Turcy i Kurdowie - 0,3%
Główne wyznania:
* sunnici - 92%,
* chrześcijanie 4,6- 6% (po wojnie w Iraku populacja chrześcijan wzrosła w związku z imigracją tamtejszych chrześcijan),
* szyici i druzowie - 2%.