Ustrój polityczny
Kazachstan to republika. Na czele państwa stoi prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na siedmioletnią kadencję (od 1 grudnia 1991 roku jest nim Nursułtan Nazarbajew). Jego władza jest bardzo silna. Powołuje i odwołuje on rząd. Ma prawo rozwiązywania parlamentu i zarządzania referendum bez żadnych konsultacji politycznych. Tylko prezydent może wnosić projekty zmian w konstytucji. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu. W Izbie niższej (Mażilis) zasiada 77 deputowanych, wybieranych w większości w okręgach jednomandatowych. Dziesięcioro wybieranych jest w wyborach proporcjonalnych, w głosowaniu na partyjne listy krajowe, przy wyborczej klauzuli zaporowej wynoszącej 7%. Ich kadencja trwa pięć lat. W Senacie, izbie wyższej parlamentu, zasiada 39 senatorów. Siedmiu z nich wyznacza prezydent. Po dwóch wybierają specjalne zgromadzenia elektorów (maslichaty) każdej z 14 prowincji oraz miast Astany i Ałmaty. Kadencja senatora trwa sześć lat. Co dwa lata następuje wymiana 1/3 składu izby. Dożywotni mandat senatora przysługuje również byłym prezydentom republiki. Wybory z 19 września 2004 przyniosły parlamentarną dominację partii Otan (Ojczyzna) Nursułtana Nazarbajewa (która w Mażilisie zdobyła 53 mandaty). Reszta miejsc w parlamencie obsadzona została w zdecydowanej większości przez proprezydencki blok AIST (Rolniczo-przemysłowy Związek Pracowników) oraz partię Asar, której przewodzi córka prezydenta Nazarbajewa, Dariga.
Mimo iż Kazachstan uważany jest za państwo, które w porównaniu do innych krajów Azji Środkowej czyni największe postępy we wdrażaniu reform demokratycznych, to sytuacja w tym kraju wciąż daleka jest od standardów zachodnich. Międzynarodowe i pozarządowe organizacje zajmujące się ochroną praw człowieka wskazują na częste przypadki ich łamania przez miejscowe władze. Przykładem jest głośny proces opozycyjnego dziennikarza Siergieja Duwanowa.
Kazachstan podzielony jest na 14 prowincji i 3 obwody miejskie.
Kazaskie święta narodowe to: 30 sierpnia - Dzień Konstytucji, 25 października ? Dzień Republiki oraz 16 grudnia ? Święto Niepodległości.
Historia
Kazachstan został podbity przez Rosję i wcielony do tego kraju w 1868 r. Po utworzeniu Związku Radzieckiego na terenie kraju utworzono autonomię dla Kazachów, początkowo (1920 r.) jako wchodzącą w skład Rosyjskiej FSRR Kirgiską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką, w 1925 przemianowaną na Kazachską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką. W 1936 Kazachska ASRR zmieniła swój status i jako Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka weszła bezpośrenio w skład ZSRR.
W czasie rządów Stalina Kazachstan był znany ze znajdujących się na jego terenie obozów pracy (GUŁ-agów) oraz jako miejsce deportacji m.in. ludności polskiej oraz Czeczenów. Później Kazachstan stał się miejscem kilku ambitnych radzieckich projektów, takich jak: umiejscowione w Semipałatyńsku laboratoria jądrowe, próby z bronią jądrową, kosmodrom Bajkonur, zagospodarowywanie bezludnych terytoriów. 16 grudnia 1991 r. Kazachstan, jako ostatnia z republik ZSRR, proklamował niepodległość. W 1997 r. stolica kraju została przeniesiona z położonego na południu kraju miasta Ałmaty do znajdującej się bliżej geograficznego centrum kraju Akmoły, przemianowanej później na Astanę.
Geografia
Główne miasta: Astana, Ałmaty, Karaganda, Szymkient, Pawłodar, Taraz, Ust-Kamienogorsk, Uralsk, Temirtau, Kustanaj, Aktiubińsk, Pietropawłowsk, Semipałatyńsk, Ekibastuz, Kyzył Orda, Aktau, Kokszetau, Atyrau, Kapczagaj.
Główne rzeki: Irtysz, Syr-daria, Ili, Emba, Ural, Iszym, Turgaj, Irgiz, Nura, Toboł, Sarysu, Šu.
Główne jeziora: Jezioro Aralskie, jezioro Bałchasz, Jezioro Kapczagajskie, jezioro Tengiz, jezioro Zajsan, jezioro Ałakol, jezioro Sasykkol, jezioro Arys, jezioro Markakol, jezioro Slletitieniz.
Problemy ekologiczne
Olbrzymie kazachskie pustynie były dla radzieckich władz jednym z powodów umiejscowienia w Kazachstanie prób z bronią jądrową. Te dawne eksperymenty w połączeniu z brakiem kontroli zanieczyszczeń wpłynęły na alarmująco wysoki współczynnik zachorowań w wielu regionach wiejskich. W granicach Kazachstanu zanotowano dwie wielkie katastrofy ekologiczne: wysychanie Jeziora Aralskiego oraz wysokie skażenie radioaktywne na obszarach dawnych prób jądrowych (skażona jest wielka strefa na południe od miasta Kursatow oraz obszary wzdłuż granicy z Chinami. Kazachstan jest sygnatariuszem tzw. konwencji waszyngtońskiej (Międzynarodowej Konwencji o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem). W Kazachstanie ma swoją siedzibę Środkowoazjatyckie Regionalne Centrum Ekologiczne, rozwijające współpracę lokalnych państw w dziedzinie ochrony środowiska.
Demografia
Spośród blisko 15 mln mieszkańców Kazachstanu największe grupy etniczne stanowią Kazachowie ? 42% oraz Rosjanie ? 36%. Główną religię stanowi islam sunnicki, wyznawcy prawosławia stanowią mniejszość. Większość z ok. 100 tys. katolików stanowią Polacy, Ukraińcy, Rosjanie - potomkowie ludzi deportowanych za czasów Związku Radzieckiego.
Statystyki demograficzne
Liczba ludności (2007): 15 284 929
Ludność według wieku
0 - 14 lat 22,5 %
15 - 64 lat 69,2 %
ponad 64 lata 8,3 %
Wiek (mediana)
W całej populacji 29,1 lat
Mężczyzn 27,5 lat
Kobiet 30,8 lat
Przyrost naturalny 0,35 %
Współczynnik urodzeń 16,23 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów 9,4 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji -3,32 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu 1,06 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat 1,04 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat 0,96 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat 0,55 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji 27,41 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej 31,94 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej 22,62 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji 67,22 lat
Mężczyzn 61,9 lat
Kobiet 72,84 lat
Rozrodczość 1,09 urodzin/kobietę
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS 0,2% (2001)
Liczba osób zakażonych HIV/AIDS 10 696 (2001)
Liczba zmarłych na HIV/AIDS 200 (2003)
Kultura
Święta państwowe Data Polska nazwa Oryginalna nazwa
1 stycznia Nowy Rok Nowyj god
8 marca Dzień Kobiet
22 marca Święto Wiosny ??????
1 maja Święto Jedności Narodu Kazachskiego
9 maja Dzień Zwycięstwa Dien Pobiedy
30 sierpnia Dzień Konstytucji
25 października Dzień Republiki
16 grudnia Dzień Niepodległości
Historia