Ustrój polityczny

Republika, od 24 sierpnia 1991 niepodległa. 8 grudnia 1991 wraz z Federacją Rosyjską i Białorusią podpisała porozumienie o utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw. Zgodnie z konstytucją, uchwaloną VI 1996 przez Radę Najwyższą, głową państwa jest prezydent, wybierany w głosowaniu powszechnym na kadencję 5-letnią; najwyższym organem władzy państwowej jest jednoizbowy parlament - Rada Najwyższa Ukrainy, w której skład wchodzi 450 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych na 5 lat (od 2006 roku, wcześniej kadencja trwała 4 lata); organem władzy wykonawczej jest rząd (Gabinet Ministrów), na jego czele stoi premier, powoływany przez Radę Najwyższą, na wniosek prezydenta. Na mocy konstytucji rząd jest podporządkowany bezpośrednio prezydentowi. 1 stycznia 2006 roku nabiera mocy prawnej nowa redakcja Konstytucji Ukrainy. System polityczny staje się podobny do polskiego.

Wolność i demokracja

W raporcie Freedom in the World 2007, ogłoszonym przez pozarządową amerykańską organizację Freedom House, Ukraina znalazła się w kategorii państw "Wolne" ze wskaźnikiem 2,5 w -stopniowej skali (raport,)

Raport "Freedom in the World" jest efektem monitorowania przez Freedom House zmian w zakresie respektowania i ochrony przez władze państwowe praw politycznych (swoboda działalności konkurencyjnych partii polit., wolne wybory) i wolności obywatelskich (religijnych, etnicznych, ekonomicznych, językowych, praw kobiet i rodziny, wolności osobistych, wolności prasy, przekonań i stowarzyszeń) w 192 krajach i 14 największych terytoriach zależnych i spornych. Raport ocenia państwa i terytoria w skali od "1" (najlepszy) do "7" (najgorszy) i kwalifikuje do jednej z 3 kategorii: "Wolne", "Częściowo wolne" i "Bez wolności" Raporty są opracowywane od 1972 r.

Wolność prasy i mediów

1) w raporcie Freedom of the Press 2005 (Freedom House), Ukraina znalazła się w kategorii państw "Częściowo wolnych" na 134 miejscu na 194 (razem z Sierra Leone, przed Mołdawią 136. i Rosją 145.) ze wskaźnikiem 59 w 100-stopniowej skali

2) w raporcie Press Freedom Index 2004 organizacji Reporterzy bez Granic (ang. Reporters Without Borders, RWB, fr. Reporters sans fronti?res, RSF), Ukraina była razem z Mauretanią na 138 miejscu na 167 (za Jemenem i Azerbejdżanem, tuż przed Rosją 140. i Białorusią 144). Zdaniem RWB, w zakresie wolności mediów na Ukrainie (przed pomarańczową rewolucją) panowała "trudna sytuacja". Źródło: [6], zob. też: [7] Historia [edytuj]

Historia Ukrainy

Na początku IX w. powstało pierwsze państwo obejmujące częściowo terytorium dzisiejszej Ukrainy ? Ruś Kijowska. W 988 książę kijowski Włodzimierz Wielki przyjął chrzest z Bizancjum. W XIII w. większość wschodniej Rusi Kijowskiej znalazła się pod panowaniem Tatarów, zaś ośrodek państwowości został przeniesiony na zachód do Rusi Halicko-Wołyńskiej. W XIV w. zachodnia część dzisiejszego państwa Ukrainy ? Grody Czerwieńskie ? została zajęta przez Polskę zaś wschodnia ? Ruś ? przez Wielkie Księstwo Litewskie i później w wyniku unii lubelskiej w 1569 r. przekazana do Korony. W 1596 r. część biskupów Kościoła prawosławnego przyjęła zwierzchnictwo papieża w wyniku unii brzeskiej. W XVII w. doszło do serii powstań kozackich przeciwko Koronie, najpoważniejsze z których, pod przewodnictwem Bohdana Chmielnickiego, zakończyło się odłączeniem od Korony i zajęciem lewobrzeżnej Ukrainy przez Rosję. W wyniku rozbiorów I Rzeczypospolitej Rosjanie zajęli okolice Kijowa, Podole i Wołyń i prowadzili tam bezwzględną rusyfikację. Austriacy zajęli tzw. Galicję, gdzie stopniowo pozwalali na rozwój ukraińskich organizacji oświatowych, kulturalnych i ekonomicznych. Po pierwszej wojnie światowej, polsko-ukraińskich walkach i wojnie polsko-bolszewickiej, Galicja Wschodnia i Wołyń znalazły się w II Rzeczypospolitej, Ruś Podkarpacka weszła w skład Czechosłowacji, Besarabia i Bukowina ? Rumunii, zaś reszta współczesnej Ukrainy została jako jedna z republik radzieckich włączona do ZSRR. W latach 1918-1922 na ziemiach dzisiejszej Ukrainy wybuchło powstanie anarchistów pod wodzą Nestora Machno, stłumione przez Armię Czerwoną. W 1932 centralnie sterowana polityka ekonomiczna spowodowała na sowieckiej Ukrainie klęskę głodu (Wielki głód na Ukrainie), doprowadzając do śmierci znaczną liczbę (jak podają historycy od czterech do dziesięciu milionów) ukraińskich chłopów, zaś stalinowskie czystki wyniszczyły ukraińską jak i polską inteligencję. W czasie II wojny światowej zginęło tutaj ok. siedmiu milionów ludzi różnej narodowości. Część ukraińskich środowisk narodowych kolaborowała wówczas z nazistami. Oddziały szkolone przez fachowców z faszystowskiego SS prowadziły regularne starcia z polskimi oddziałami antyfaszystowskimi. W wyniku paktu Ribbentrop-Mołotow we wrześniu 1939 zagarnięte przez sowietów polskie tereny zostały włączone na dwa lata do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Po wojnie na mocy ustaleń jałtańskich do Ukraińskiej SRS zostały włączone wschodnie ziemie Drugiej Rzeczypospolitej, ze Lwowem. Po 1945 r. do Ukraińskiej SRS została włączona też Ruś Zakarpacka (Ukraina Zakarpacka). W 1954 Krym został przeniesiony z Rosyjskiej SRR. Pod koniec lat 50., wskutek odwilży odrodził się ruch niepodległościowy. 26 kwietnia 1986 r. w radzieckiej elektrowni atomowej w Czarnobylu doszło do największej na świecie katastrofy atomowej. I tak niespełna 50-letnia 1991 Ukraina uzyskała niepodległość dzięki rozpadowi ZSRR. Polska była pierwszym krajem, który uznał niezależność Ukrainy (2 grudnia 1991). Dzisiejszy Lwów to miasto bliźniacze dla Krakowa przed II wojną światową były one głównymi ośrodkami nauki i kultury w Polsce.

Pomarańczowa rewolucja

Pomarańczowa rewolucja - wydarzenia, które miały miejsce w Ukrainie od 21 listopada 2004 roku do 23 stycznia 2005, czyli od zakończenia drugiej tury wyborów prezydenckich, w których zmierzyli się kandydat obozu władzy, ówcześnie urzędujący premier Wiktor Janukowycz oraz kandydat opozycyjnej Naszej Ukrainy, były premier Wiktor Juszczenko, do czasu złożenia przysięgi prezydenckiej przez Wiktora Juszczenkę.

Nazwa została nadana od pomarańczowego koloru, który był symbolem sztabu wyborczego Wiktora Juszczenki.



Przebieg pomarańczowej rewolucji

Bezpośrednim efektem pomarańczowej rewolucji była zmiana na scenie politycznej Ukrainy. W wyniku powtórzonej drugiej tury wyborów prezydentem został Wiktor Juszczenko, a w nowo powołanym rządzie premierem została Julia Tymoszenko.

Z czasem jednak tzw. "pomarańczowa koalicja" zaczęła tracić początkową siłę i spójność. Wzajemne oskarżenia rzucane przez prezydenta i premiera (wielokrotnie oskarżali się o korupcję oraz współpracę ze zwolennikami starego reżimu) spowodowały odwołanie Tymoszenko z urzędu i zastąpienie jej na tym stanowisku przez Jurija Jechanurowa. Koalicja wyborcza Blok Julii Tymoszenko przeszła wówczas do opozycji w stosunku do otoczenia prezydenta.

Kryzys energetyczny wywołany zimą 2006 przez odłączenie gazociągów przez Rosję przyczynił się do wzrostu popularności Partii Regionów, postrzeganej jako prokremlowska. Wybory parlamentarne na Ukrainie w 2006, których zwycięzcą została Partia Regionów, doprowadziły do objęcia urzędu premiera przez Wiktora Janukowycza. Tym samym można mówić o końcu bezpośredniego wpływu pomarańczowej rewolucji na ukraińską politykę. Późniejszy konflikt między prezydentem i premierem doprowadził do kolejnego kryzysu politycznego wiosną 2007.

Rola Polski

Od momentu rozpoczęcia demonstracji w Kijowie Ukrainę wspierała Polska. Organizowane były wiece, marsze, protesty i koncerty mające na celu wsparcie rewolucji.

Kijów odwiedzili m.in. prezydenci Polski Lech Wałęsa i Aleksander Kwaśniewski, Bronisław Komorowski (PO) i Lech Kaczyński (PiS) i delegacja polskich parlamentarzystów z marszałkiem sejmu Józefem Oleksym. Pomarańczową Rewolucję poparł także legendarny ruch artystyczno-polityczny Pomarańczowa Alternatywa z Majorem Waldemarem Fydrychem na czele organizując w Polsce i kilku ukraińskich miastach, w tym w Kijowie, happeningi w ramach akcji "Kijów - Warszawa - Wspólna Sprawa".

Wydaje się, że Polska jest krajem, który najmocniej popierał dążenia opozycji ukraińskiej do przebudowy systemu politycznego w kierunku w pełni, ich zdaniem, demokratycznym. Siła i powszechność tego poparcia wynikała zarówno ze skojarzeń z pokojowymi przemianami ustrojowymi Polski w latach 80. XX w., jak i z bieżącej polityki Polski wobec Ukrainy, która dążyła do zacieśniania związków Ukrainy z Europą.

Kalendarium

Listopad 2004

21 listopada:
Przedwyborcze sondaże oraz sondaże exit polls wskazywały na prozachodniego Wiktora Juszczenkę jako zwycięzcę wyborów z przewagą od 3 do 11 punktów proc. (w zależności od badania). Po zamknięciu lokali wyborczych 21 listopada, Centralna Komisja Wyborcza podała, iż po przeliczeniu 99,6% głosów, prowadzi premier Wiktor Janukowycz z 3% przewagą nad Juszczenką. Kandydat opozycji zakwestionował uczciwość komisji i wezwał do obywatelskiego nieposłuszeństwa.

W Kijowie odbyła się dwustutysięczna demonstracja poparcia dla lidera opozycji. Część demonstrantów rozbiła na noc miasteczko namiotowe. Manifestacje i strajki odbyły się również w innych ukraińskich miastach.

Międzynarodowi obserwatorzy OBWE (wśród nich były premier Polski Jerzy Buzek) zgłosili ponad 300 nadużyć i manipulacji przy wyborach. 22 listopada:
Opozycję jednogłośnie poparły władze miejskie Kijowa. Mer stolicy Ołeksandr Omelczenko nakazał służbom miejskim udzielać pomocy uczestnikom protestu oraz oddał do dyspozycji swoją siedzibę obok Majdanu.

Prezydent Rosji Władimir Putin jako jedyny przywódca na świecie pogratulował Wiktorowi Janukowyczowi zwycięstwa w wyborach.

Unia Europejska wyraziła zaniepokojenie wynikami wyborów prezydenckich w Ukrainie, które nie spełniły standardów międzynarodowych, i apeluje do władz ukraińskich o ich zrewidowanie.

Wieczorem kilka ukraińskich miast (Lwów, Tarnopol, Iwano-Frankiwsk) uznały Juszczenkę jako prawowitego prezydenta.

23 listopada:
Odbyło się specjalne nocne posiedzenie Rady Najwyższej Ukrainy, która miała ustosunkować się do wyników wyborów, jednak przy braku kworum, nie podjęto żadnej decyzji. Również na tym posiedzeniu kandydat opozycji niezależnie od oficjalnych wyników złożył przysięgę prezydencką na Biblię, ogłaszając się prezydentem Ukrainy.

Członkowie oddziału specjalnego ukraińskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Bars przeszli na stronę opozycyjnych demonstrantów. Samochody z Barsem odjechały w nieznanym kierunku z przyczepionymi pomarańczowymi wstążkami - symboliką wyborczą Wiktora Juszczenki.

24 listopada:
Ukraińska Centralna Komisja Wyborcza (CKW) ogłosiła oficjalnie prezydentem-elektem Ukrainy premiera Wiktora Janukowycza, który według niej zdobył 49,46% głosów wyborców wobec 46,61% poparcia dla Juszczenki.

NATO zażądało rewizji wyników niedzielnych wyborów, a Parlament Europejski stwierdził, że nie zaakceptuje ich, jeśli nie otrzyma dowodów, że zostały prawidłowo przeprowadzone, i wstrzymuje pożyczkę. Komisja Europejska zaapelowała o ponowne przeliczenie głosów. Tego samego dnia sekretarz stanu USA Colin Powell zadeklarował, że Stany Zjednoczone nie zaakceptowały wyników wyborów na Ukrainie i zagroził sankcjami ze strony amerykańskiego rządu.

Wieczorem do Polski przyjechał współpracownik Wiktora Juszczenki - Borys Tarasiuk, aby wygłosić w polskim Sejmie wystąpienie.

Wieczorem setki studentów wdarło się do położonego w centrum miasta Ukraińskiego Domu, w którym mieści się centrum wystawowe i sala konferencyjna. W budynku rozmieszczono sztab, który będzie koordynował akcję nieposłuszeństwa obywatelskiego.

25 listopada:
Na zaproszenie Juszczenki do Kijowa z misją mediacyjną przybył laureat Pokojowej Nagrody Nobla, były Prezydent RP Lech Wałęsa. Wygłosił on przemówienie na Placu Niezależności, które zostało przyjęte oklaskami.

W polskim Sejmie wystąpił były minister spraw zagranicznych Ukrainy, doradca Wiktora Juszczenki Borys Tarasiuk, który spotkał się również z prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim. Tarasiuk poprosił polskie władze, aby nie uznały oficjalnych wyników wyborów w Ukrainie. Polscy posłowie przyjęli przez aklamację apel Sejmu RP do Rady Najwyższej Ukrainy, by ta zrobiła wszystko, aby prawda, wolność i demokracja zwyciężyły w Ukrainie.

Po południu wiceminister gospodarki Ukrainy Oleh Hajduk podał się do dymisji na znak sprzeciwu wobec wyników wyborów prezydenckich, a opozycja ukraińska zaskarżyła do Sądu Najwyższego rezultaty niedzielnych wyborów prezydenckich, oficjalnie wygranych przez kandydata obozu władzy Wiktora Janukowycza. Sąd zabronił oficjalnej publikacji wyniku wyborów do czasu rozpatrzenia odwołania przeciw Komisji Wyborczej, co ma nastąpić w poniedziałek 29 listopada.

Jednocześnie prezydent Ukrainy Leonid Kuczma poprosił prezydentów Polski - Aleksandra Kwaśniewskiego i Litwy - Valdasa Adamkusa o mediację w sprawie Ukrainy.

26 listopada:
Na zaproszenie prezydenta Leonida Kuczmy do Ukrainy przyleciał prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski. Do Kijowa przybył również szef dyplomacji Unii Europejskiej Javier Solana.

Prezydenci Uzbekistanu (Islom Karimov), Kirgistanu (Askar Akajew), Kazachstanu (Nursułtan Nazarbajew) oraz Tadżykistanu (Emomali Rachmonow) pogratulowali Wiktorowi Janukowyczowi zwycięstwa w wyborach prezydenckich.

Po stronie opozycji opowiedzieli się dziennikarze ukraińskiej telewizji publicznej oraz część milicji oraz wojska. Stacje telewizyjne zaczęły pokazywać skalę protestów przeciwko wynikom wyborów. Dziennikarze w bezprecedensowym na skalę światową publicznym oświadczeniu zobowiązali się więcej "nie przekazywać kłamstw rządu".

Deputowani z Doniecka we wschodniej Ukrainie zapowiedzieli zorganizowanie referendum w sprawie utworzenia autonomicznej republiki, jeśli protesty spowodują unieważnienie niedzielnego zwycięstwa wyborczego Wiktora Janukowycza.

Około trzech godzin trwały w Kijowie w Pałacu Maryjskim negocjacje okrągłego stołu w celu uregulowania kryzysu politycznego w Ukrainie, w których uczestniczyć prezydent Ukrainy Leonid Kuczma, lider opozycji Wiktor Juszczenko, premier Ukrainy Wiktor Janukowycz, prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski, prezydent Litwy Valdas Adamkus, przewodniczący Dumy Państwowej Rosji Borys Gryzłow, koordynator polityki zagranicznej Unii Europejskiej Javier Solana, szef ukraińskiego parlamentu Wołodymyr Łytwyn i sekretarz generalny Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie Jan Kubiš. Po zakończeniu obrad, prezydent Leonid Kuczma poinformował o stworzeniu roboczej grupy, która miała rozwiązać konflikt w Ukrainie. Komisja miała zacząć prace natychmiast. Uczestnicy okrągłego stołu zadeklarowali bezkrwawe rozwiązanie kryzysu powyborczego i rozpoczęcie stałych negocjacji.

27 listopada:
Parlament Ukrainy przyjął uchwałę, która uznaje, że druga tura wyborów prezydenckich odbyła się przy masowych naruszeniach ordynacji wyborczej i nie odzwierciedla woli elektoratu Ukrainy. Przewodniczący parlamentu Wołodymyr Łytwyn poparł żądania ukraińskiej opozycji i opowiedział się za powtórzeniem drugiej tury wyborów. Na ulicach Kijowa zapanowała radość.

28 listopada:
Prezydent Ukrainy Leonid Kuczma ocenił na nadzwyczajnym posiedzeniu Ukraińskiej Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony, że bardzo źle idą rozmowy grup roboczych złożonych z dwóch kandydatów do prezydentury Ukrainy Wiktora Juszczenki i Wiktora Janukowycza. Kuczma powiedział, że rozmowy władzy i opozycji są bardzo trudne i nikt nie może dziś powiedzieć jaki będzie kompromis i czy uda się go osiągnąć.

Kandydat na prezydenta, lider opozycji ukraińskiej Wiktor Juszczenko powiedział, że tłum jego zwolenników pozostanie na Placu Niezależności w Kijowie aż do całkowitego zwycięstwa."

Zjazd przedstawicieli wschodnich regionów Ukrainy w Siewierodoniecku ogłosił, że uznaje za prezydenta kraju premiera Wiktora Janukowycza.

Ze strony przedstawicieli wschodnich i południowych obwodów Ukrainy, które poparły Wiktora Janukowycza, coraz częściej padają głosy o przeprowadzeniu referendum dotyczącego secesji tych regionów. Władze obwodu donieckiego (Rada Obwodowa), popierającego premiera Wiktora Janukowycza, wyznaczyły na 5 grudnia referendum w sprawie utworzenia autonomii regionu. Jednak aby powołać region autonomiczny parlament musiałby najpierw znowelizować konstytucję, a następnie zatwierdzić poprawki podczas ogólnoukraińskiego referendum, co oznacza, że nawet jeśli referendum zostanie zorganizowane to i tak nie będzie miało następstw prawnych. Zarówno Wiktor Juszczenko jak i Leonid Kuczma ostro zaprotestowali przeciwko możliwości podziału kraju.

Ukraińska polityk Julia Tymoszenko, która współpracuje z Wiktorem Juszczenką, zagroziła, że zablokuje ustępującego prezydenta Leonida Kuczmę w jego własnym domu, jeśli w ciągu 24 godzin nie spełni żądań utworzonego przez nią Komitetu Ocalenia Narodowego. Oprócz tego Tymoszenko wysunęła cztery żądania: Kuczma ma wydać dekret o zwolnieniu Wiktora Janukowycza ze stanowiska szefa rządu za sfałszowanie wyników wyborów prezydenckich, dokonać zmiany składu Centralnej Komisji Wyborczej, zdymisjonować gubernatorów, którzy wspierają ruchy separatystyczne na wschodzie i południu Ukrainy (Charków, Ługańsk i Donieck) oraz ma zobligować prokuraturę generalną do wszczęcia spraw karnych przeciwko trzem gubernatorom i ich współpracownikom.

29 listopada:
Do Ukrainy udała się delegacja polskiego parlamentu, z marszałkiem Józefem Oleksym, któremu towarzyszą wicemarszałek Kazimierz Michał Ujazdowski z PiS, przewodniczący klubu SLD Krzysztof Janik, lider Socjaldemokracji Polskiej Marek Borowski oraz Antoni Macierewicz z Ruchu Katolicko-Narodowego.

Ustępujący prezydent Ukrainy Leonid Kuczma opowiedział się za ponownym przeprowadzeniem wyborów prezydenckich, które miałyby pomóc wyjść Ukrainie z kryzysu politycznego, jaki powstał po poprzednich wyborach. Pomoc w tej sprawie zaoferowałą Rada Europy. Powtórzyć wybory chce również premier Janukowycz, jedynie Wiktor Juszczenko domaga się ponownego rozpisania drugiej tury wyborów.

Lider opozycji ukraińskiej, Wiktor Juszczenko wezwał Sąd Najwyższy do unieważnienia decyzji Centralnej Komisji Wyborczej, przyznającej zwycięstwo wyborcze premierowi Wiktorowi Janukowyczowi. Sąd Najwyższy wstrzymał się z wydaniem orzeczenia w sprawie zakwestionowania wyników wyborów prezydenckich.

Niezależna pozarządowa ukraińska organizacja Otwarta Ukraina opublikowała raport dotyczący fałszerstw wyborczych podczas drugiej tury wyborów prezydenckich w Ukrainie. Według organizacji sfałszowano ponad 3 mln głosów na korzyść Wiktora Janukowycza.

30 listopada:

Parlament Ukrainy odrzucił w głosowaniu wniosek ukraińskiej opozycji w sprawie dymisji rządu Wiktora Janukowycza.

Szef sztabu wyborczego Wiktora Juszczenki - Ołeksandr Zinczenko poinformował, że opozycja zerwała negocjacje z władzami w sprawie rozwiązania kryzysu po wyborach prezydenckich i wznowiła blokadę budynków rządowych w Kijowie. Opozycja odrzuciła propozycję Janukowycza, aby ten sprawował urząd prezydenta kraju w zamian za teczkę premiera dla Juszczenki, sprzeciwia się także stanowczo "opcji zerowej", czyli pomysłowi przeprowadzenia wyborów na nowo (ukraińskie prawo wyborcze zabrania w takim wypadku ponownego ubiegania się o prezydenturę tym samym kandydatom).

Grudzień 2004



1 grudnia:
W tajnym głosowaniu Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła uchwałę, w której postawiła wotum nieufności wobec rządu Janukowycza oraz zaproponowała powołanie rządu jedności narodowej. Uchwała sprzeciwia się także secesji kraju i wzywa prezydenta Kuczmę do dymisji rządu Janukowycza, nie przeszedł natomiast wniosek o wotum nieufności dla prokuratora generalnego. Za uchwałą opowiedziało się 228 deputowanych, przy wymaganej liczbie 226 głosów.

Premier Ukrainy Wiktor Janukowycz odmówił podania się do dymisji po wotum nieufności dla jego rządu przegłosowanym przez parlament. Janukowycz nie uznaje decyzji parlamentu o wyrażeniu wotum nieufności wobec jego rządu.

2 grudnia:
Parlament Europejski zdecydowaną większością głosów przyjął uchwałę, w której przedstawia stanowisko, iż wybory prezydenckie na Ukrainie 2004 zostały sfałszowane, a drugą turę wyborów należy unieważnić i powtórzyć. Według PE, wybory powinny się odbyć jeszcze w grudniu. Eurodeputowani skrytykowali również prezydenta Rosji Władimira Putina, za to, że robił wszystko, by wpłynąć na wynik wyborów w Ukrainie i zapewnić zwycięstwo premierowi Wiktorowi Janukowyczowi.

Ustępujący prezydent Ukrainy Leonid Kuczma wyleciał do stolicy Rosji - Moskwy, gdzie spotkał sie z prezydentem Władimirem Putinem. Wspólnie skrytykowali postulat powtórzenia drugiej tury wyborów. Jednocześnie Kuczma zapowiedział, że jest gotów zdymisjonować gabinet, o ile miałoby to się wiązać z reformą ustrojową przekazującą część kompetencji prezydenckich parlamentowi i rządowi.

Przed ukraińskim Sądem Najwyższym zeznawali członkowie Centralnej Komisji Wyborczej, którzy potwierdzili nieprawidłowości podczas drugiej tury wyborów prezydenckich. Według jednego ze świadków do urn dorzucono ponad milion głosów.

Wiktor Juszczenko zapowiedział, ze w przypadku użycia siły przez obóz władzy, opozycja też odpowie siłą.

3 grudnia:
Według decyzji Ukraińskiego Sądu Najwyższego druga tura wyborów prezydenckich zostanie powtórzona. Uznano, iż nie sposób ustalić rzeczywistych wyników głosowania w drugiej turze wyborów prezydenckich. Powtórka ma odbyć się 26 grudnia. Datę tę proponowali jako jedną z ewentualnych polscy i unijni mediatorzy. Wyrok oznacza porażkę koncepcji prezydenta Leonida Kuczmy, który proponował, by powtórzyć całe wybory. Na postanowienie sądu entuzjazmem zareagowały setki tysięcy zwolenników Wiktora Juszczenki, którzy pikietują od 12 dni centrum Kijowa. Nad centralnym Placem Niezależności widać sztuczne ognie, w centrum wszędzie słychać okrzyki entuzjazmu i klaksony samochodów. Decyzja Sądu Najwyższego jest ostateczna i nie podlega odwołaniu.

4 grudnia:
Ukraińska Centralna Komisja Wyborcza (CKW) podporządkowała się decyzji Sądu Najwyższego i wyznaczyła na 26 grudnia powtórzenie drugiej tury wyborów prezydenckich.

Około 10 tys. ludzi demonstrowało w Odessie na południu Ukrainy poparcie dla premiera Ukrainy Wiktora Janukowycza, który zdaniem uczestników manifestacji jest wybranym zgodnie z prawem prezydentem Ukrainy. Wśród uczestników wiecu w Odessie był mer miasta Rusłan Bodełan.

Po decyzji Sądu Najwyższego Ukrainy, nakazującej powtórzenie drugiej tury wyborów prezydenckich, ukraiński parlament rozpoczął debatę nad zmianami w ordynacji wyborczej i konstytucji Ukrainy.

5 grudnia:
Ustępujący prezydent Ukrainy, Leonid Kuczma oświadczył, że stara się wynegocjować umowę, która zagwarantowałaby jemu i jego rodzinie nietykalność w zamian za spełnienie żądań opozycji, dotyczących wyznaczonej ponownej drugiej tury wyborów.

Przywódca ukraińskiej opozycji Wiktor Juszczenko oświadczył, że grozi mu się śmiercią, a jego najbliższa rodzina mieszka w ukryciu poza Kijowem. Oświadczył również, że do środy parlament musi uchwalić zmiany w ordynacji wyborczej, aby zapewnić uczciwe głosowanie podczas powtórzonej drugiej tury wyborów prezydenckich. Ponownie zaapelował do prezydenta Kuczmy o zdymisjonowanie rządu Wiktora Janukowycza i członków Centralnej Komisji Wyborczej (CKW).

6 grudnia:
W kijowskim Pałacu Maryjskim rozpoczęła się wieczorem trzecia runda rokowań okrągłego stołu z udziałem ukraińskich władz, opozycji i zagranicznych mediatorów. W rokowaniach okrągłego stołu biorą udział: ustępujący prezydent Ukrainy Leonid Kuczma, kandydaci na prezydenta: lider opozycji Wiktor Juszczenko i premier Wiktor Janukowycz, przewodniczący parlamentu ukraińskiego Wołodymyr Łytwyn oraz mediatorzy: prezydenci Polski i Litwy Aleksander Kwaśniewski i Valdas Adamkus oraz szef dyplomacji Unii Europejskiej Javier Solana, szef polskiej dyplomacji Włodzimierz Cimoszewicz, przewodniczący Dumy Państwowej Rosji Borys Gryzłow i sekretarz generalny Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie Jan Kubiš. Kolejna próba rozmów zakończyła się fiaskiem.

7 grudnia:
Leonid Kuczma zwrócił się do Rady Najwyższej Ukrainy o odwołanie Centralnej Komisji Wyborczej, która dopuściła do sfałszowania II tury wyborów prezydenckich z 21 listopada. Do nowej CKW prezydent chce jednak powołać 14 członków ze starej Komisji. Premier Wiktor Janukowycz ponownie odmówił podania się do dymisji i argumentował, że spełnił warunek szefa dyplomacji Unii Europejskiej Javiera Solany o równych warunkach rywalizacji wyborczej. Prezydent Leonid Kuczma podpisał dekret wysyłający na urlop premiera Wiktora Janukowycza i powierzający pełnienie obowiązków szefa rządu jego zastępcy Mykole Azarowowi.

8 grudnia:
Lider ukraińskiej opozycji Wiktor Juszczenko ogłosił na kijowskim Placu Niezależności zwycięstwo trwającej od 22 listopada pomarańczowej rewolucji. Parlament Ukrainy prawie jednogłośnie zmienił ordynację wyborczą i dokonał nowelizacji (która, zgodnie z ustaleniami, ma wejść w życie we wrześniu 2005 roku) konstytucji. Zmiany ustawy zasadniczej odebrały część uprawnień prezydentowi, a przekazały je premierowi i parlamentowi.

9 grudnia:
Sojusz Północnoatlantycki NATO i Rosja zaapelowały o wolne i uczciwe wybory w Ukrainie. Szefowie dyplomacji NATO i Rosji zgodzili się w Brukseli, że Ukraińcy mają prawo wybrać kogo chcą, a nikt z zewnątrz nie może w to ingerować.

10 grudnia:
Ustępujący premier Ukrainy i kandydat na prezydenta Wiktor Janukowycz wezwał kandydata opozycji Wiktora Juszczenkę do udziału w otwartej debacie. Jednocześnie Janukowycz potępił 17-dniowe protesty opozycji, a za doprowadzenie do nich oskarżył ekipę prezydenta Leonida Kuczmy.

Wiktor Juszczenko został przyjęty do kliniki Klinika Rudolfinerhaus we Wiedniu w Austrii, w której leczył się wcześniej z powodu nieustalonej choroby.

11 grudnia:
Wiedeńscy lekarze z kliniki, w której leczy się ukraiński przywódca opozycji i kandydat na prezydenta Wiktor Juszczenko, poinformowali, że jego choroba była spowodowana zatruciem dioksynami. Nie jest jasne, czy zatrucie było efektem celowego działania.

Prokuratura ukraińska wznowiła śledztwo w sprawie domniemanego otrucia Wiktora Juszczenki.

12 grudnia:
Kandydat na prezydenta Ukrainy Wiktor Juszczenko powrócił do Kijowa z Wiednia, gdzie w prywatnej klinice Rudolfinerhaus przechodził w ciągu weekendu badania po wrześniowym zatruciu dioksynami.

25 grudnia:

Sąd Konstytucyjny w Ukrainie uznał za niezgodną z Konstytucją poprawkę do ordynacji wyborczej zezwalającą na głosowanie w domach tylko posiadaczom pierwszej grupy inwalidzkiej.

26 grudnia:
W powtórzonej II turze wyborów prezydenckich zwyciężył Wiktor Juszczenko przed Wiktorem Janukowyczem. Ukraińska Centralna Komisja Wyborcza ogłosiła, ze po przeliczeniu 99,84 procent głosów, na Juszczenkę zagłosowało 52,03 proc., a na Janukowycza 44,16 proc. wyborców.

29 grudnia:
W Kijowie kilkuset zwolenników Wiktora Juszczenki zablokowało na jego wezwanie gmach rządu. Blokada ma na celu niedopuszczenie do posiedzenia gabinetu pod przewodnictwem premiera Wiktora Janukowycza.

31 grudnia:
Premier Ukrainy Wiktor Janukowycz w transmitowanym przez telewizję noworocznym orędziu do narodu ogłosił ustąpienie ze stanowiska szefa rządu.

Styczeń 2005



5 stycznia:
Prezydent Leonid Kuczma przyjął dymisję premiera Wiktora Janukowycza. Tymczasowym premierem będzie Mykoła Azarow, dotychczas pierwszy wicepremier.

6 stycznia:
Ustępujący prezydent Ukrainy Leonid Kuczma zdymisjonował rząd Wiktora Janukowycza i powierzył mu pełnienie obowiązków do czasu powołania nowego rządu.

10 stycznia:
Centralna Komisja Wyborcza poinformowała wieczorem w Kijowie, że Wiktor Juszczenko został oficjalnym zwycięzcą wyborów prezydenckich w Ukrainie. Po podliczeniu głosów z 225 obwodowych komisji wyborczych, CKW zakomunikowała, że za Juszczenką opowiedziało się 15.115.712 Ukraińców. Stanowiło to 51,99% ważnych głosów oddanych w wyborach przeprowadzonych 26 grudnia 2004 roku. Kontrkandydata Juszczenki, Wiktora Janukowycza, poparło 12.848.528 biorących udział w głosowaniu, co stanowiło 44,20% głosów ważnych.

23 stycznia:
Wiktor Juszczenko złożył w ukraińskim parlamencie przysięgę prezydencką na Konstytucję i Ewangelię, oficjalnie obejmując władzę.

W 2006 roku wraz z rządem Rosji Ukraina zablokowała bez uzasadnienia import polskiego mięsa. Ważnym historycznym wydarzeniem będzie organizacja na Ukrainie (wraz z Polską) Mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012 roku. Będzie to pierwsza tych rozmiarów impreza sportowa zorganizowana we wschodniej części Europy.

Geografia

Krajobraz Ukrainy składa się głównie ze stepów i wyżyn, na zachodzie rozciągają się Karpaty, a na Krymie ? Góry Krymskie.

* Stolicą Ukrainy jest od 1934 r. Kijów. Inne duże miasta: Lwów, Odessa, Donieck, Charków, Dniepropietrowsk, Użhorod

* Łączna długość granic: 7 340 km o Łączna długość granic lądowych: 4 558 km (62%) o Długość wybrzeża: 2 782 km (38%) o Długość granic z sąsiadującymi państwami: + Białoruś 891 km (12%) + Mołdawia 939 km (13%) + Polska 535 km (7%) + Rumunia (łącznie) 531 km (7%) # Rumunia (południowa) 169 km (2%) # Rumunia (zachodnia) 362 km (5%) + Rosja 1 576 km (21%) + Słowacja 90 km (1%) + Węgry 103 km (1%)

* Najwyższy punkt: Howerla 2061 m n.p.m.

* Najniższy punkt: Morze Czarne 0 m

Klimat

Znaczna część Ukrainy jest położona w zakresie klimatu umiarkowanego kontynentalnego, natomiast południe (na przykład Krym) - morskiego. Obszar kraju znajduje się najczęściej pod wpływem polarnomorskich i polarnokontynentalnych mas powietrza. Bilans promieniowania jest tu dodatni i wynosi na północy 35 kcal/cm?, a na południu 50 kcal/cm?. Najbardziej charakterystyczną cechą klimatu Ukrainy jest jego wzrastający z zachodu na wschód kontynentalizm termiczny. W związku z tym roczne amplitudy temperatury powietrza wahają się od 25°C we Lwowie do 30°C w Starobielsku. Na terenie kraju przeważa również kontynentalny rozkład opadów z maksimum w ciepłym okresie roku. Roczna suma opadów maleje z północnego zachodu ( 600 mm ) na południowy wschód ( 400 mm ).

Gleby

W północnej cześć kraju największy obszar zajmują gleby bielicoziemne. W lasach spotyka się szare gleby leśne. Na bagnach wykształciły się gleby bagienne i torfowo-bagienna. Dominującym typem gleb są czarnoziemne zajmujące ok.60% kraju co stanowi blisko 40% światowych zasobów tego typu gleb. Występują one w strefie stepu i lasostepu. W północnej części lasostepu największą powierzchnię zajmują czarnoziemu ubogie w próchnicę (4-5%).Natomiast w południowej jego części rozwinęły się czarnoziemy o zawartości próchnicy 6-6,5%. Niską zawartością próchnicy charakteryzują się także czarnoziemy leżące w północnej części stepu (3-4%).Południową cześć Niziny Czarnomorskiej i Krymu zajęte są przez gleby ciemnokasztanowe. Na Nizinie Zakarpackiej dominującym typem są kwaśne gleby brunatne. W Górach Krymskich zaznacza sie różnica w pokrywie glebowej związana z ekspozycją stoków - stoki północne pokryte są szarymi glebami leśnymi,a południowe czerwonoziemami.Obszary zasolone zajmują na Ukrainie 330 ty.ha. Najwięcej tego typu gleb występuje w autonomicznej republice Krymu oraz w obwodach : chersońskim, dniepropietrowskim i ługańskim.

Ustrój i Podział administracyjny

Od proklamowania niepodległości 24 sierpnia 1991 roku Ukraina jest republiką parlamentarną. Terytorium Ukrainy w I rzędzie dzieli się na 24 obwody (ukr. o??ac?? (IPA: oblast')) + 2 miasta wydzielone (Kijów i Sewastopol) oraz 1 republikę autonomiczną (Autonomiczną Republikę Krymską) posiadającą własną konstytucję i rząd. W II rzędzie Ukraina dzieli się na 492 rejony (inaczej powiaty, ukr. p???? (IPA: rajon)).

Oficjalnym godłem Ukrainy jest tzw. Tryzub. Godło występuje w odmianie małej jako godło państwowe, to znane są projekty tzw. odmiany wielkiej godła. Projekty te jednak jeszcze nie zostały oficjalnie zatwierdzone.

Dni świąteczne na Ukrainie:
* 1 stycznia Nowy Rok
* 7 stycznia Boże Narodzenie
* 8 marca Międzynarodowy Dzień Kobiet
* 1 maja (2) Dni Międzynarodowego Święta Pracy
* 8 maja Dzień Zwycięstwa
* 27 maja Trójca
* 28 czerwca Dzień Konstytucji Ukrainy
* 24 sierpnia Dzień Niepodległości Ukrainy

Demografia (2007)

Liczba ludności 46 299 862
Przyrost naturalny -0,67%

Narodowości:
* Ukraińcy 77,8%,
* Rosjanie 17,3%,
* Białorusini 0,6%,
* Mołdawianie 0,5%,
* Tatarzy Krymscy 0,5%
* Bułgarzy 0,4%
* Polacy 0,3%,
* Żydzi 0,2%
* pozostali 2,4%

78% mieszkańców deklaruje narodowość ukraińską. Jedynie 67% deklaruje, że posługuje się językiem ukraińskim, choć odsetek ten zwiększa się od momentu ogłoszenia niepodległości.

Język ukraiński zdecydowanie dominuje w życiu codziennym zachodniej części kraju, a na Ukrainie środkowej oraz w stołecznym Kijowie jest on używany równolegle wraz z rosyjskim. Z kolei wśród ludności Ukrainy wschodniej, południowej oraz Krymu wyraźnie przeważa rosyjski.

Ludność południowo-wschodniej Ukrainy pozostaje głęboko zrusyfikowana, dominuje wśród niej przeświadczenie, iż Ukraińcy i Rosjanie są częścią jednej wspólnoty cywilizacyjnej, a w interesie obu narodów leży ścisła współpraca. Mieszkańcy Ukrainy środkowej i - zwłaszcza - zachodniej podkreślają swoją odrębność kulturowo-cywilizacyjną od Rosjan. Silne są wśród nich tendencje proeuropejskie.

Struktura wyznaniowa

50% deklaruje się jako wierzący: od 25% do 32% należy do Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej (Patriarchatu Kijowskiego), głównie w środkowych regionach kraju, od 7% do 10% ? Ukraińskiej cerkwi greckokatolickiej niemal w całości na zachodzie kraju, od 5% do 12% Patriarchatu Moskiewskiego.
* prawosławni ok. 80%
* katolicy 11%
* pozostali 9%

Gospodarka

Ukraina była najważniejszą po Rosji republiką Związku Radzieckiego. Wartość produkcji Ukrainy czterokrotnie przewyższała produkcję następnej w kolejności republiki. Żyzne ukraińskie czarnoziemy dawały ponad 25% rolniczej produkcji Związku Radzieckiego. Stąd pochodziły też znaczące ilości mięsa, mleka, zboża i warzyw przeznaczone dla innych republik. Analogicznie, przemysł ciężki Ukrainy dostarczał wyposażenie i surowce do ośrodków przemysłowych i wydobywczych pozostałych republik. Aktualnie Ukraina zależna jest od importu energii, zwłaszcza gazu ziemnego.

Krótko po rozpadzie Związku Radzieckiego rząd Ukrainy uwolnił większość cen i ustanowił prawne zasady prywatyzacji, ale opór w kołach rządowych spowodował zaniechanie reform i doprowadził do pewnego uwstecznienia. W latach 1992- 1999 produkcja spadła o 40% poniżej poziomu produkcji z 1991. Swobodna polityka monetarna doprowadziła pod koniec 1993 r. do hiperinflacji. Od wyboru na prezydenta w 1994 Leonid Kuczma wprowadził reformy gospodarcze, zaprowadził dyscyplinę finansową i starał się o zniesienie kontroli cen i handlu zagranicznego.

Kryzys finansowy w Rosji roku 1998, spowodował gwałtowny spadek eksportu oraz popytu krajowego, niwecząc tym samym nadzieje Ukrainy na przewidywany, po raz pierwszy od uzyskania niepodległości, wzrost gospodarczy. W 1999 produkcja nadal zmniejszała się nieznacznie. Rząd nie był też w stanie zmniejszyć olbrzymich zaległości w wypłatach pensji oraz rent i emerytur.

Ukraina jest największym ? po Rosji ? krajem europejskim (604 tys. km²). Blisko 48 milionów mieszkańców powoduje, iż jest to rynek o dużym potencjale. Od 2000 r. Ukraina jest w fazie dynamicznego wzrostu (5%-6% wzrostu PKB średniorocznie). W 2002 r. PKB wzrosło o 4,6%, w 2003 r. ? o 8,5%.

Ukraina stara się członkostwo w WTO[2] i jest krajem-obserwatorem. Negocjacje trwają od 1993 r.

Słabe strony gospodarki ukraińskiej:
* Wolne tempo prywatyzacji i wielu reform rynkowych,
* Brak stabilności i przejrzystości ustawodawstwa,
* Wysokie oprocentowanie kredytów konsumpcyjnych,
* Niesprzyjający klimat inwestycyjny, o czym świadczy niski nadal poziom inwestycji zagranicznych (6,7 mld USD na 1 I 2004 r.),
* Brak stabilności produkcji rolnej (wzrost o ok. 10% w 2001 r., 1,9% w 2002 r. i gwałtowny spadek o ponad 10% w 2003 r., spowodowany niskimi zbiorami zbóż).

Gospodarka ukraińska opiera się głównie na przemyśle metalurgicznym (ok. 23% produkcji przemysłowej), spożywczym (18%), maszynowym (ok. 12%) i wydobywczym (ok. 11%). Wpływy z eksportu surowców i nisko przetworzonych wyrobów metalowych dostarczają ok. 70% wpływów do budżetu.

Polska zajmuje 7. miejsce (ok. 3,5%) w eksporcie ukraińskim i 3. miejsce (ok. 3,2%) w imporcie.

Główni inwestorzy zagraniczni na Ukrainie to: Stany Zjednoczone, Cypr, Wielka Brytania, Holandia i Rosja.

Ogólna wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych ? ok. 6,7 mld USD (dane na 1 I 2004 r.). Polska zainwestowała na Ukrainie ponad 153 mln. USD.

Ukraina jest uznawana przez Unię Europejską za państwo o gospodarce rynkowej.

Struktura branżowa inwestycji zagranicznych na Ukrainie:

* 49,8% ? przemysł spożywczy, metalurgiczny, chemiczny i petrochemiczny,
* 15% ? handel,
* 7,9% ? finanse,
* 7,9% ? transport.